بازیابی ساختار فضایی شهر تاریخی ساوه با اتکای به آثار معماری و شواهد باستانشنامه
چکیده
بی تردید بافت قدیم شهرها را میتوان حافظۀ تاریخی آنها به حساب آورد. این مجموعه ها، گنجینه های گرانبهایی ّ از تاریخ تمدن ملتها را در خود جای داده و ســخاوتمندانه، فرهنگ، اعتقادات مذهبی، فنون و هنرهای ســازندگان ّ خود را در اختیار محققان قرار میدهند. بدین سبب است که هرگونه اقدامی در جهت خدشه وارد کردن به این آثار را میتوان بهمثابه تخریب حافظة شــهر محسوب داشت. در این میان، ســاوه از نادر شهرهایی است که بافت تاریخی ّت ارزشمند آن، آثار و بناهای مربوط به قرون اولیۀ اسالمی تا روزگار پهلوی را در خود حفظ نموده است. بهرغم اهمی شهر ساوه در شکلگیری تحوالت تاریخی ایران در دوران اسالمی، مطالعات باستانشناسی مستمر و هدفمندی در بافت تاریخی آن به ثبت نرسیده و پرسشهای فراوانی در خصوص ویژگیهای ساختار فضایی این شهر تاریخی بیپاسخ باقی مانده اســت. اگرچه بافت تاریخی این شهر به دالیلی نظیر جنس نامناسب و دوام کم خاک، سیل و زله ّ های متعدد و بیشتر از همه ساختوســازهای بیضابطه، آسیب فراوان دیده است، لیکن تعدادی از بناهای تاریخی ارزشمند آن به اندازهای ســالم ماندهاند که با گاهنگاری و مطالعة چیدمان فضایی آنها میتوان سازمان فضایی شهر را بازیابی نمود. در نیل به این هدف، تالش گردید تا ضمن بهرهبرداری از کلیۀ منابع مکتوب مرتبط با شــهر ساوه، تمام بناهای تاریخی آن مستندسازی و ویژگیهای آن ثبت و ضبط گردد. همچنین کلیۀ عوامل اثرگذار بر رشد و توسعة شهر )نظیر وضعیت توپوگرافی، شیب شهر، جهت وزش باد، شبکههای ارتباطی، سیستمهای آبرسانی و .( مشخص شدهاند. در نتیجۀ این پژوهش مشخص گردید که هستۀ اولیۀ شهر در محدودۀ جنوبی آن شکل پذیرفته و در قرون میانی اسالمی )5 تا 9 ه .ق( بر پیرامون مســجد جامع سلجوقی توسعه یافته است. همچنین مشخص گردید که به روزگار صفوی شهر ساوه به جانب شمال و در دوران قاجار نیز شهر به جهت شمال غرب، گسترش داشته است. واژگان کليدي: شهر ساوه، مسجدجامع ساوه، تپۀ آسیاباد، باستانشناسی ساوه.
http://iic.icas.ir/image/Journal/Article/No25/3.pdf
http://s3.picofile.com/file/8373704984/3666.pdf.html
معرفی كتاب تاريخ آب و آبرسانی ساوه»
صفحه اول مقالات >> معرفی كتاب تاريخ آب و آبرسانی ساوه
معرفي كتاب تاريخ آب و آبرساني ساوه»
شناسنامه كتاب
نام كتاب: تاريخ آب و آبرساني ساوه 
مولفين: مهندس محمد شرافت و مهندس داوود كاهه
ناشر: دارالهدي
نوبت چاپ: اول – پاييز 80
تيراژ: 1000 جلد
كتاب تاريخ آب و آبرساني ساوه كتابي 127 صفحه‌اي، جالب، كامل، جامع و خواندني است كه در آن به همه آثار تاريخي، باستاني، آداب و رسوم، موقعيت جغرافيايي و تاريخي ساوه اشاره شده است و مي‌توان گفت كه يكي از كتب جامع شهر ساوه مي‌باشد.
اين كتاب پس از مقدمه و پيشگفتار و تاريخچه آب به هفت فصل تقسيم بندي مي‌شود كه اين هفت فصل نيز خود شامل قسمت‌هاي ديگري مي‌شود كه در ادامه مطالب به توضيح اين فصل‌ها مي‌پردازيم:
فصل اول: آب از ديدگاه اسلام و ائمه
از قسمت‌هاي مهم اين فصل مي‌توان به موضوعاتي چون: آب؛ اولين مايه خلق شده، آب مايه رفاه و آسايش بشر، آب باران و ثمرات آن و . اشاره كرد.
فصل دوم: كليات ساوه
اين فصل يكي از مهم‌ترين فصل‌هاي اين كتاب مي‌باشد چون در اين فصل به حدود جغرافيايي ساوه، تقسيمات كشوري، هواشناسي و اقليم، رودخانه‌ها، كوه‌ها، بادها، تاريخ، تاريخچه بند شاه عباس، يخچال‌ها، حمام‌ها، آسياب‌هاي قديمي و آثار قديمي ساوه» اشاره شده است.
فصل سوم: تاريخچه آبرساني ساوه
اين فصل همانطور كه از نامش پيداست به تاريخچه آب ساوه، قنات‌ها، آب نيم منه، و ساوه قبل و پس از ساخت شبكه آبرساني» اشاره دارد. در اين فصل عكس‌ها، توضيحات و مداركي از چگونگي آبرساني در زمان قديم و نام مشتركين، و نمودارهايي از تعداد چاه‌ها و مقدار آب استخراج شده در شهر ساوه وجود دارد.
فصل چهارم: تاريخ آب از زبان بزرگان و اساتيد شهر
در اين فصل تعدادي از افراد قديمي و متخصص به توضيح وضعيت آب در پنجاه سال پيش، تاريخچه آب ساوه، ماجراي روحي كه آب مي‌يد، تقسيم بندي املاك ساوه قديم پرداخته‌اند، كه ماجراي روحي كه آب مي‌يد!» به نظر جالب مي‌رسد. قسمتي از اين ماجرا به طور خلاصه در زير آمده است:
در زمان قديم مي‌بايست آب مصرفي خانه از طريق مجاري اصلي به سوي خانه‌ها هدايت مي‌شده است، حمامي قديمي در محله قلعه نو وجود داشته كه مي‌بايست آب آن از روبروي ژاندارمري كه در زمان قديم قبرستان شهر بود پر مي‌شد. مسئول حمام كه كوره سوزان نام داشته شبانه به محل قبرستان مي‌رود و آب را هموار مي‌كند تا به طرف حمام سرازير شود و مي‌رود ولي پس از مدتي ميراب ( مسئول اصلي تقسيم كردن آب) سر مي‌رسد و جلوي آب را مي‌بندد و وقتي كوره سوزان مي‌بيند كه آب قطع شده است دوباره مي‌آيد و آب را هموار مي‌كند و مي‌رود ولي دوباره ميراب مي‌آيد و جلوي آب را مي‌بندد.
اين بار وقتي كوره سوزان مي‌بيند آب بسته شده به محل مي‌رود و آب را باز مي‌كند و در تابوتي كه در آن نزديكي قرار داشت رفته و مي‌خوابد هنگامي كه ميراب مي‌آيد از تابوت بيرون آمده و ميراب را ترسانده كه ميراب از وحشت غش مي‌كند و كوره سوزان با خيال راحت آب را به سوي حمام هدايت مي‌كند!!
فصل پنجم: خشكيدن درياچه ساوه رويا يا حقيقت
اين بخش كه به وسيله دكتر ذكايي ساوجي تهيه شده است منبع كامل و جالبي از درياچه قديم ساوه مي‌باشد كه شايد كامل‌ترين منبع در مورد اين درياچه مي‌باشد. در ادامه اين بخش توضيحاتي نيز از قلعه قيز قلعه» مي‌باشد كه گويي در آن زمان در لبه درياچه ساوه قرار داشته است.
فصل ششم: كوزه‌گري در ساوه
در زمان‌هاي گذشته كوزه‌گري يكي از كارهاي مهم مردم ساوه بوده است چون كوزه‌گري مرتبط با آب بوده و مي‌بايست اين شغل نيز در كنار ديگر شغل‌هاي قديمي وجود داشته باشد. اين بخش به توضيح سفالگري در ساوه، ماده اوليه و فنون كوزه گري، نقش كوزه، انواع آن و سفالينه‌هاي ديگر، فروش كوزه و كوزه‌گران و موقعيت اجتماعي آنان، كاربردهاي مختلف كوزه و نمايش انواع عكس‌هاي كوزه و كارگاه‌هاي كوزه‌گري پرداخته است.
اين فصل منبع خوبي براي تهيه تحقيق و مقاله براي دانش‌آموزان و دانشجويان در رابطه با كوزه و سفال مي‌باشد.
و فصل هفتم: آب انبارها از ديد فني
اين بخش به بررسي تعدادي از آب انبارهاي مهم و قديمي ساوه از قبيل: آب انبار مسجد جامع - آب انبار ميدان – آب انبار حاج ميرزا حسين عاملي – آب انبار چهار سوق پرداخته است كه كليه عكس‌ها و نقشه‌هاي مربوط به آنها وجود دارد.
در پايان نيز عكس‌ها و تصاويري از اماكن ديدني و تاريخي، آب انبارها، پل سرخده، قيز قلعه بند شاه عباس و. وجود دارد كه همانطور كه توضيح داده شد كتابي كامل و مرجع براي اهالي ساوه مي‌باشد.
در پايان لازم مي‌دانيم از نويسندگان اين كتاب كه زحمات فراواني را براي جمع آوري اين مطالب كرده‌اند تشكر به عمل آوريم.
+ نوشته شده در شنبه بیست و نهم مهر ۱۳۹۶ ساعت 0:8 توسط مهندس محمد شرافت | نظرات
نامه ساوه: مجموعه مقاله‌های ساوه‌پژوهی
مؤلف:
مرتضی ذکایی‌ساوجی
ناشر: کردگاری
زبان: فارسی
رده‌بندی دیویی: 955.136
سال چاپ: 1386
نوبت چاپ: 1
تیراژ: 1000 نسخه
تعداد صفحات: 536
قطع و نوع جلد: وزیری (گالینگور)
شابک: 9789642736195
کد کتاب در گیسوم: 1462835
اشتراک‌گذاری: پورسانت فروش دریافت کنید!
توضیح کتاب:
این مجموعه مشتمل است بر مقالات پژوهشی نگارنده در ارتباط با شهر ساوه که در حوزه‌های تاریخ، ادبیات، رجال و مشاهیر، و کتاب‌شناسی تنظیم شده است. در این میان تنها، مقاله‌ی "شهر ساوه" نوشته‌ی "ولادیمیر مینورسکی" است که به وسیله‌ی نگارنده به فارسی برگردانده شده است. برخی ازاین مقالات عبارت‌اند از: "بررسی نام ساوه در کتیبه‌ی یونانی پئوتینگرایا"، "نگاهی نو به روایت خشک شدن دریاچه‌ی ساوه"، "حضرت عیسی (ع) و گوشه‌ی چشمی به ساوه"، "پژوهشی درباره‌ی مسابقه‌ی تاریخی و معماری بنای قلعه‌ی دختر ساوه"، "روش استفاده از متون تاریخی در معماری و شهرسازی"، "کولیان ساوه و پیشینه‌ی تاریخی آنها"، "مقاله‌های خارج از کشور"، "حاکمان ساوه در طول تاریخ"، "شناخت فرقه‌های خوارج و عقاید آنها"، "احوال و آثار حکیم ابن سهلان ساوی"، "احوال و آثار قیصری ساوی"، "شیخ داوود قیصری ساوی و امام خمینی"، "شیخ محمود مزلقانی، پیر طریقت میر سید علی همدانی"، "یوسف عادلشاه ساوجی منادی تشیع در هند"، "ابوطاهر خاتونی ساوجی و کتابخانه‌ی ساوه"، "مقدمه‌ای در شناخت سلمان ساوجی"، "نظامی گنجوی و سلمان ساوجی"، "عطار و شیخ جمال‌الدین مجرد ساوجی"، "خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی"، "پایگاه حیکم ابن سهلان ساوی در زمین‌شناسی"، "سیری در الانساب" و "سیری در التدوین فی‌اخبار قزوین".
کتاب‌رومی‌خوامافزودن تـصویرافزودن محـتواویرایش کـتابکــتاب رو دارم
مشارکت خیر ساوجی در بهسازی امام زاده سید اسحاق ع ساوه
همایش بزرگداشت امامزاده سید اسحاق(ع) برگزار شد
یه روایت هست که می گه از همون ابتدا 999 کاروانسرا ساخته می شه/معرفی کاروانسراهای عباسی + تصاویر
آب ,ساوه ,كه ,، ,شهر ,تاریخی ,آب را ,شده است ,شهر ساوه ,آب و ,كوره سوزان ,كوره سوزان مي‌بيند ,بازیابی ساختار فضایی
درباره این سایت